Staaroperatie – Lenskeuze

Bij een staaroperatie wordt de eigen natuurlijke lens vervangen door een kunstlens

Het oog is nauw verbonden met de hersenen en heeft als doel een scherpe projectie van de omgeving door te geven aan de visuele hersenschors. Via de de traanfilm, het hoornvlies (cornea), de ooglens (lens) en het glasachtig lichaam (corpus vitreum) wordt het beeld op het netvlies geprojecteerd. 

Staar komt vooral voor bij ouderen boven de 60 jaar. Onder de 65 jarigen heeft ongeveer 3% last van staar, onder 85-jarigen 20%. Een groot aantal mensen op oudere leeftijd heeft in enige mate staar zonder dat dit door een arts als zodanig is vastgesteld. Staar is wereldwijd een veel voorkomende en belangrijke oorzaak voor slechtziendheid. In Nederland worden ongeveer 180.000 staaroperaties per jaar uitgevoerd. Het is de meest uitgevoerde operatie wereldwijd.

Bij een staaroperatie wordt de eigen troebele lens altijd vervangen door een kunstlens. Standaard wordt er een monofocale lens geimplanteerd. Deze standaard monofocale lens wordt volledig vergoed door de zorgverzekering. Met een monofocale standaard implantlens kan het zijn dat u in de verte goed kan zien zonder bril. U zult dan wel altijd een leesbril nodig hebben om te kunnen lezen. Regelmatig komt het voor dat mensen in hun brilafwijking ook een cylindrische afwijking (astigmatisme) hebben. Wanneer bij deze mensen een standaard monofocale lens wordt geïmplanteerd zal dan ook hoogstwaarschijnlijk een cylindrische brilafwijking voor in de verte overblijven. Ook bij mensen die voor de operatie geen cylindrische afwijkingen hebben kan het soms zo zijn dat ze na een staaroperatie licht verziend of bijziend worden. Een leesadditie in de bril is na implantatie met een standaard monofocale implantlens altijd nodig.

Cilinderafwijking (Astigmatisme)
Bij een cilinderafwijking wordt de projectie van een beeld vervormd. De lichtstralen worden verspreid over twee en soms meer focuspunten. Een oog heeft een cilinderafwijking (astigmatisme) als de projectie van een beeld verticaal of horizontaal uitgerekt op het netvlies valt. Dit wordt meestal veroorzaakt door een vormafwijking van het hoornvlies. Het hoornvlies lijkt dan ovaalvormig, een staande of liggende rugbybal, in plaats van mooi rond.

Een cilinderafwijking kan in combinatie met bijziendheid of verziendheid voorkomen. Een cilinderafwijking wordt gecorrigeerd met een bril, torische zachte – of harde contactlenzen. Hierdoor worden de lichtstralen zo afgebogen dat het beeld niet meer vervormd op het netvlies valt.

Verziendheid (Hypermetropie)
Een oog is verziend (hypermetroop) als de projectie van een beeld achter het netvlies valt. De lichtstralen worden te zwak afgebogen, waardoor deze zich bundelen achter het netvlies. Een verziend persoon kan veraf beter zien en dichtbij slechter. Verziendheid of hypermetropie kan worden gecorrigeerd met plusglazen of pluscontactlenzen. Hierdoor worden de lichtstralen sterker afgebogen en valt het beeld op het netvlies. 

Bijziendheid (Myopie)
Een oog is bijziend (myoop oog) als de projectie van een beeld voor het netvlies valt. Als uw hoornvlies te bol is, worden de lichtstralen te sterk afgebogen, waardoor het licht niet precies op uw netvlies geprojecteerd wordt, maar er net voor. U ziet dan alles wat dichtbij is scherp, maar in de verte neemt u juist onscherp waar. U bent bijziend.

Bijziendheid wordt gecorrigeerd met min-glazen of -contactlenzen. Hierdoor worden de lichtstralen minder sterk afgebogen en valt het beeld op het netvlies.

“Tegenwoordig kunnen patiënten bij een staaroperatie kiezen uit verschillende type implantlenzen. Welke lens kiest u?”

Bij een staaroperatie wordt de eigen natuurlijke ooglens via een heel klein sneetje van 2,2 mm aan de rand van het hoornvlies verwijderd.  Dit gebeurt met een klein apparaatje die de natuurlijke lens vergruist en ook direct wegzuigt. In het kapselzakje van de natuurlijke ooglens wordt een kunstlens geïmplanteerd. Mocht u in aanmerking komen voor een staaroperatie dan kunt u in onze kliniek kiezen uit verschillende soorten implantlenzen:

De standaard monofocale lens. Deze implantlens wordt volledig vergoed door de zorgverzekeraar, maar resulteert regelmatig in een brilafwijking voor veraf en bijna altijd ook in de noodzaak voor een leesadditie in de bril. Na de behandeling heeft u een bril nodig om op verschillende afstanden te kunnen zien. Dichtbij is zonder bril altijd wazig.

De monofocale torische lens. Patiënten met staar hebben soms tegelijkertijd een cilindrische oogafwijking die astigmatisme heet. Mensen met astigmatisme gebruiken een bril met cilindercorrectie, ook wel torische lenzen genoemd. Inmiddels zijn er ook implantaatlenzen op de markt die voor astigmatisme kunnen corrigeren, de zogenaamde torische kunstlens (zie afbeelding). In veel gevallen is na de behandeling dan alleen een correctie voor dichtbij kijken nodig (leesbril). De behandeling verloopt bij implantatie van een torische kunstlens vrijwel hetzelfde als bij een gebruikelijke staaroperatie. Het enige verschil is dat vlak voor de verdoving het oog eerst gemarkeerd wordt om de juiste hoek aan te geven waaronder de lens moet worden geplaatst. Aan een staaroperatie met de torische kunstlens zijn meerkosten verbonden. Dit betekent dat u een bedrag zelf zult moeten bijbetalen. De actuele prijzen vindt u hier. U bespaart echter op dure brillenglazen met cilindercorrectie en kunt volstaan met een veel goedkopere leesbril.

Trifocale implantlens:  Patiënten met staar hebben vaak tegelijkertijd een oogafwijking die presbyopie (ouderdomsverziendheid) heet. Presbyopie treedt vaak op bij mensen van 40 jaar en ouder en maakt het gebruik van een leesbril noodzakelijk, zelfs bij mensen die eerder zonder bril uitstekend in de verte en dichtbij kunnen konden zien. Mensen met presbyopie gebruiken een bifocale of multifocale bril, of een aparte leesbril, om goed dichtbij goed te kunnen zien. Bij een staaroperatie bestaat de mogelijkheid om het gezichtsvermogen voor veraf en dichtbij te corrigeren door te kiezen voor een trifocale Panoptix lens. Deze Trifocale lens geeft een goede functionele gezichtsscherpte op de meest gebruikte afstanden: dichtbij, tussenafstand en veraf. Want tegenwoordig is niet alleen veraf of het lezen van een boek belangrijk maar ook het gebruik van de computer, een Tablet, een E-reader of telefoon is tegenwoordig niet meer weg te denken. Om zoveel mogelijk in deze behoefte te voorzien is bij de ontwikkeling van deze lens rekening gehouden met het scherpstellende vermogen van de natuurlijke ooglens. Deze lens beschikt derhalve over een uniek optisch patroon dat het scherp stellende vermogen van de ooglens heel goed benadert. De PanOptix lens corrigeert indien van toepassing ook een cilindrische afwijking. U kunt na het implanteren van deze lens weer scherp zien zonder (lees) bril of contactlenzen. De zorgverzekering vergoedt wel de staaroperatie, maar u zult als patiënt deze implantlens zelf moeten bekostigen. De actuele prijzen vindt u hier. Een trifocale kunstlens kan visuele bijwerkingen hebben zoals: Iets minder scherp zien bij mist of weinig licht;‘s nachts ringen (zogenaamde halo’s) of cirkels zien rond een lamp of koplampen. Puntvormige lichtbronnen stervormig zien uitlopen (glare- en star burst klachten). Autorijden in het donker kan daardoor een probleem zijn. Over het algemeen komen deze bijwerkingen maar zelden voor en verdwijnen ze na een aantal maanden meestal weer vanzelf.

De monofocale extended depth of focus lens (EDOF): Dankzij zijn geavanceerde, lichtbrekende ontwerp maakt deze lens een verdere scherptediepte mogelijk. Hierdoor is er een goede gezichtsscherpte zonder bril voor veraf tot intermediair (afstand computer). Ook kunnen de meeste patienten met deze lenzen redelijk tot goed lezen op 40 cm afstand. Deze lenzen heeft de voordelen van een monofocale lens (superieur contrastzien) en niet de nadelen van de trifocale implantlenzen (halo, glare- en starburst klachten). Het leesvermogen zonder leesbril is echter bij de trifocale implantlenzen gemiddeld genomen wat beter t.o.v de EDOF lenzen. De EDOF lenzen corrigeren (indien van toepassing) ook een cilindrische afwijking. U kunt na het implanteren van deze lens weer scherp zien zonder (lees) bril of contactlenzen. De zorgverzekering vergoedt wel de staaroperatie, maar u zult als patiënt deze implantlens zelf moeten bekostigen. De actuele prijzen vindt u hier.

Een zeldzame complicatie (in minder dan 1% van de gevallen) van een torische trifocale kunstlens is dat de kunstlens niet helemaal goed gepositioneerd wordt of dat hij enigszins verdraait. Als uw oog geneest kan het voorkomen dat u toch een correctie nodig heeft voor een optimaal gezichtsvermogen. Aanvullende operaties zoals verplaatsing, verdraaiing of vervanging van de kunstlens, plaatsing van een extra kunstlens of een refractie-laseroperatie kunnen nodig zijn als u niet tevreden bent met uw gezichtsvermogen na de staaroperatie.

Keuze
De keuze van de goede implantlens is geen exacte wetenschap, zelfs al wordt het maken van die keuze ondersteund door gespecialiseerde apparatuur en computers. Als uw oog geneest kan het gezichtsvermogen anders uitvallen dan bij het preoperatieve onderzoek werd voorspeld. Het kan voorkomen dat u toch een bril of contactlenzen nodig hebt voor een optimaal gezichtsvermogen. Aanvullende operaties zoals vervanging van de kunstlens, plaatsing van een extra kunstlens of een refractie-laseroperatie kunnen nodig zijn als u niet tevreden bent met uw gezichtsvermogen na de staaroperatie.

Wetenschappelijk onderzoek
Klinische studies hebben bewezen dat de meerderheid van de patienten (85%) dagelijkse bezigheden zonder bril kunnen uitvoeren. Deze patienten kunnen na de ingreep zowel in de verte als dichtbij goed zien. Meer dan 90% van de patiënten gebruikt daarom geen bril meer na implantatie van deze lens.